مقدمــــه
اگر اندكی دقت كنید ، متوجه خواهید شد كه شما آگاهانه و یا ناخود آگاه به
دنبال دوست هستید. اما آیا تا كنون فكر كرده اید كه دوستی چیست و دوستی
حقیقی كدام است؟ از آنجا كه انسان موجودی اجتماعی است ، صرف نظر از اینكه
در چه جامعه ای زندگی می كند طبعاً به دنبال یافتن یاران و دوستان و
همراهانی برای خود است . البته چون این گزینش در میان اقوام و ملل مختلف ،
شكل های متنوعی پیدا می كند و با انگیزه های گوناگون یا بر اساس احساسات
متفاوت عقلانی ، عاطفی و غیر از آن به وجود می آید ، تعاریف مختلفی نیز از
این واژه ارائه شده است. گروهی دوستی را صرفاً به معنای " معاشرت" دانسته
اند. گروهی دیگربراین باورند كه دوستی عبارت است از یك نوع ارتباط خاص كه
در مقاطع مختلف و یا در زمانی خاص ، میان افراد پیدا می شود. برخی دیگر نیز
معتقدند كه دوستی یك نوع قرار داد اخلاقی است كه با انگیزه های خاص دنیوی و
اخروی بین افراد به وجود می آید.
● دوستی یعنی چه ؟
در تفسیر المیزان درتوضیح كلمه " أَخِلاّء" دوستی چنین تعریف شده است: "
كلمه أخلاّء جمع خلیل به معنای دوست است. و اگر دوست را خلیل گفته اند بدان
جهت است كه آدمی ، خُلّت یعنی حاجت خود را به او می گوید. و ظاهراً مراد
از اخلاّء ، مطلق كسانی است كه به یكدیگر محبت می كنند. چه متقین و اهل
آخرت كه دوستی شان با یكدیگر به خاطر خداست ( نه به خاطر منافع مادی) و چه
اهل دنیا كه دوستی هایشان به منظور منافع مادی است در كتاب " المحجّهٔ
البیضاء " ، دوستی چنین تعریف شده است: " دوستی یعنی همنشینی ، معاشرت و
گفتگوی انسان با افرادی كه به آنها علاقه و محبت دارد ، زیرا با غیر دوست
معمولاً كسی قصد معاشرت ندارد. این دوستی و ارادت و محبت ، یا لِذاته است
(یعنی به خودی خود مطلوب است ) و یا مجازی و واسطه ای است كه انسان به
وسیله آن به دوست حقیقی برسد."
بنابراین دوستی ها ممكن است براساس منافع مادی و خواهش های نفسانی و اغراض و
احساسات باشد و یا بر اساس یك انگیزه صحیح . با استفاده از آنچه گذشت ،
دوستی صحیح بر اساس معیارهای دینی را این چنین تعریف می شود :
محبت ، علاقه ، ارتباط روحی ، حسن معاشرت و گفتگو میان دو فرد و یا بین
افراد جامعه با ملاك صحیح و انگیزه های الهی ، به طوری كه دوستان بر اساس
آن بتوانند نیازهای فردی و اجتماعی و احتیاجات دنیوی و اخروی خود را تأمین
كنند.
● دوستی حقیقی
این نوع از دوستی مخصوص اولیاء و مؤمنان واقعی است كه تمام ارادت و انس و
محبت خود را نسبت به خداوند تبارك و تعالی و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم
السلام صرف نموده اند. آری اینان نخبگان عالم و كسانی هستند كه از غیر دوست
رسته ، و به دوست پیوسته اند و آنچنان لذت این دوستی را چشیده اند كه حاضر
نیستند دنیا و آنچه در آن است را با لحظه ای انس و محبت و مناجات با خدای
تعالی و ارادت به ساحت معصومین علیهم السلام عوض كنند. زیرا آنها خود مصداق
واقعی این آیه هستند
" والّذینَ آمَنوُا أَشَدُّ حُبًّا لِلّه"
آنان كه ایمان دارند بیشترین محبت و عشقشان به خداست .
● دوستی مجازی
بر پایه آنچه تا بدین جا در تعریف دوستی گفته شد روشن می شود كه هر علاقه و
محبتی كه انسان به غیر از خداوند تبارك و تعالی و ائمه معصومین علیهم
السلام دارد ، دوستی مجازی است. حال اگر این دوستی برخاسته از خواهش های
نفسانی و شر و فساد باشد ، رهزن آدمی است و انسان را به منجلاب فساد می كشد
و اصولاً چنین دوستی هایی ناپایدار خواهد بود.
اما اگر این دوستی ، دارای معیار صحیح بوده و از انگیزه الهی و فطرت انسانی
نشأت گرفته باشد ، ضمن آنكه پایدار می ماند ، سرانجام انسان را به سعادت
رهنمون خواهد شد.
بی شك یك مسلمان كه با نگاه دینی ، روش زندگی خود را ترسیم می كند و تمام
مراحل و ابعاد آن را حركت به سوی كمال می داند ؛ در انتخاب دوست- كه سهم
عظیمی در سعادت و شقاوت دارد و نقش مهمی در زندگی بایفا می كند- دقت كامل
را به عمل می آورد و دوستانی را جهت معاشرت و زندگی برمی گزیند كه در این
مسیر یار و مددكار او باشند. در این صورت است كه این نوع دوستی و محبت
مجازی ، به بستر و واسطه ای برای رسیدن به آن حقیقت مطلق تبدیل می شود.
آنچه در این جمل ، با استفاده از رهنمودهای انسان ساز پیشوایان معصوم علیهم
السلام بیشتر به آن خواهیم پرداخت ، این نوع از دوستی است.
● بهترین دوستان
نخستین نكته ای كه در اینجا باید بر آن تأكید شود این است كه دوستی و محبت
دارای مراتب و درجاتی است. نباید تصور كرد كه دوستی بین افراد ، یكسان است.
حقیقت این است كه دوستان مراتب مختلفی دارند ؛ بعضی به عنوان دوست كامل
شناخته می شوند ؛ زیرا از همه ی ویژگی ها و شرایط یك دوست كامل برخوردارند و
بعضی شرایط كمتری را در خود جمع كرده اند. با مطالعه احادیث و روایات هم
به این مطلب پی می بریم كه دوستان به چند نوع تقسیم شده اند. این مقاله
دانشجویی در 99صفحه ,به صورت فایل word,جمع آوری شده است
تاریخ: 1391/01/30
مشاهده :
416 |